Udrażnianie drenażu i studni chłonnej

Stosowanie drenażu rozsączającego stanowi proste, bezpieczne rozwiązanie dla oczyszczalni przydomowych z osadnikiem gnilnym. W osadniku przebiega mechaniczna (wstępna) obróbka ścieku oraz proces beztlenowej redukcji związków organicznych (fermentacja). Drenaż odpowiada za dalsze oczyszczenie w warunkach tlenowych oraz rozprowadzenie ścieku podczyszczonego do gleby.
Tego typu instalacja jest najczęstszym wyborem na terenie Polski. System drenażowy nie wymaga dodatkowego zasilania, jest prosty w budowie i przy odpowiedniej eksploatacji nie powinien sprawiać kłopotów użytkownikom POŚ.
Najważniejszym wymogiem przy planowaniu systemu rozsączającego jest odpowiednia powierzchnia dobrze przepuszczalnego gruntu.
Poniżej omówiono przyczyny, objawy powstawania zatorów oraz sposoby udrażniania drenaży i studni chłonnych.

W odróżnieniu od studni chłonnych istotą funkcjonowania drenażu (np. liniowego, pakietowego) jest dalsze oczyszczenie ścieku podczyszczonego poprzez rozsączenie nieczystości przez odpowiednią powierzchnię warstwy glebowej. Wgłębnie ulokowane dreny pozwalają na absorbowanie poszczególnych związków organicznych i mineralnych przez systemy korzeniowe roślin oraz kultury bakterii środowiskowych (autochtonów saprofitycznych). Drobnoustroje te przeprowadzają dalszy proces biologicznego rozkłady, redukcji i w następstwie obiegu pierwiastków w środowisku.

Funkcja studni chłonnej różni się zasadniczo od stosowania drenażu rozsączającego. Studnię chłonną stanowi zbiornik różnego typu (bloki betonowe, plastikowe pojemniki itp.), który służy bezpośrednio do rozprowadzenia ścieku oczyszczonego w gruncie. Budowa studni chłonnych jest zaleca dla systemów oczyszczalni przydomowych ze złożem biologicznym, osadem czynnym (oczyszczalnie z komorą napowietrzaną). Odpływ oczyszczonych ścieków następuje poprzez otwory boczne zbiornika oraz „otwarte” dno. Rozsączanie przebiega przez warstwę poletka żwirowego (filtra), na którym osadzona jest studnia chłonna. Warto pamiętać, że podobnie jak przy budowie drenażu, studnia powinna zostać osadzona ok. 1,5-2 metrów nad poziomem wód gruntowych.

Systemy rozsączające połączone z przydomowymi oczyszczalniami należy traktować jako całość. Pomimo wystąpienia np. kolmatacji w samych nitkach drenażowych przyczyna wynikać z nieprawidłowej eksploatacji, zaniedbań lub zbyt dużego obciążenia reaktora biologicznego oczyszczalni.

Wadliwa konstrukcja instalacji:

• brak zachowania prawidłowych spadków (odcinki proste, załamania linii)
• niewystarczająca długość (pole) drenażu na liczbę użytkowników
• budowa na słaboprzepuszczalnym gruncie (np. podłoże gliniaste – w tym przypadku kopiec infiltracyjny nie zagwarantuje odpowiedniego wchłaniania)
• ingerencja wód gruntowych
• zbyt głębokie osadzenie drenażu (brak wentylacji)
• słabe uziarnienie warstwy filtracyjnej
• nieprawidłowa grubość warstwy filtracyjnej
• brak pokrycia włókniną drenażu

Przy prawidłowym zaplanowaniu i konstrukcji systemu rozsączania nie należy zapominać o właściwym użytkowaniu oczyszczalni ścieków. Problemy związane nieprawidłowym procesem rozsączania ścieków w większości są następstwem nieprawidłowej eksploatacji.

Odprowadzenie niewystarczająco zredukowanego ścieku o do systemu drenażowego, czy do studni chłonnej może prowadzić do całkowitego zablokowania rozsączania. Przedostanie się elementów osadu czynnego (duża ilość związku organicznych wraz z mikroorganizmami), fragmentów kożucha powierzchniowego (w tym tłuszczowego), „niestrawionej” celulozy skutkuje pojawieniem się kolmatacji. Słaba kondycja mikroflory saprofityczne zarówno w osadniku gnilnym, jak i komorze napowietrzanej nie pozwala na odpowiedni stopień redukcji nieczystości. Dodatkowo brak wyselekcjonowanych bakterii „nakierowanych” na redukcję grup związków organicznych (np. tłuszczy) obniża wydajność oczyszczalni przydomowej. Brak stosowania odpowiednich biopreparatów i aktywatorów w momencie korzystania z silnych środków chemicznych, antybiotyków, soli itp. może wpłynąć na zatkanie drenażu lub studni chłonnej.

Poniżej zebrane efekty nieprawidłowego działania systemu rozsączającego:

• pojawienie się ścieku w studzienkach rozdzielczych przed drenażem
• „stojąca” woda w studzience zbiorczej, poniżej kominków wentylacyjnych
• cofanie się ścieku podczyszczonego do zbiornika oczyszczalni
• wyższy poziom nieczystości w zbiorniku głównym – przelewanie
• pojawienie się mułu w nitkach drenażowych

Oczywiście, w przypadku niewłaściwej konstrukcji idącej w parze z nieprawidłową eksploatacją wymagane będzie przeniesienie poletka drenażowego lub lokalizacji studni chłonnej. Taka ostateczność może kosztować ok. 4000 tysięcy w zależności o wielkości i rodzaju nitek lub pakietów rozsączających. W przypadku, kiedy koszty te są dla nas za wysokie lub przerzucenie elementów instalacji nie jest możliwe warto zastanowić się nad korzystnymi alternatywami.

Do zapobiegania występowaniu kolmatacji i osadzania trudnorozpuszczalnych złogów organicznych oraz samego udrożniania mogą posłużyć odpowiednie preparaty biologiczne

Odpowiednio dobrane biopreparaty i aktywatory poprzez wprowadzenie do zbiorników oczyszczalni odpowiedniej ilości wybranych kultur bakterii i enzymów litycznych stanowią tańsze i bezpieczne zabezpieczenie systemów rozsączania. Wydajna, korzystna mikroflora wyspecjalizowana w bioredukcji odpowiednich substancji (np. tłuszczy) sprawnie zmniejsza ilość substancji organicznych i zapobiega powstawaniu kożuchów powierzchniowych. Proszki, granulaty, płyny, czy tabletki biologiczne do oczyszczalni powinny charakteryzować się bogatą recepturą i wysokim stężeniem szczepów mikroorganizmów.

Przy wyborze środka udrażniającego warto zwrócić uwagę na stężoną formułę bakteryjno-enzymatyczną.

Przed przystąpieniem do zastosowania roztworu udrażniającego warto wyczyścić nitki drenarskie woda pod ciśnieniem np. korzystając ze specjalnych węży z głowicą do udrażniania rur. Czyszczenie mechaniczne pozwoli na homogenizację – rozdrobnienie zalegającego osadu, który podlega dalszej bioredukcji przez enzymy i bakterie.

Kolejny etap stanowi osuszenie układu – odpompowanie ścieku ze studzienek oraz zabezpieczenie drenażu czy studni chłonnej przed dostawą świeżych ścieków w trakcie działania biopreparatu. Do przygotowania roztworu udrażniającego nie należy wykorzystywać gorącej wody (powyżej 40 stopni). W wyższych temperaturach enzymy ulegają denaturacji.

Przygotowany środek udrażniający najlepiej aplikować wieczorem dla ograniczenia dużego zrzutu ścieków do zbiornika. Preparat należy aplikować „na początku układu drenażowego” – bezpośrednio przez studzienkę rozdzielczą lub bezpośrednio do studni chłonnej. Nie należy stosować udrażniacza do zbiornika oczyszczalni czy muszli klozetowej. Mniejszą część wlewamy również od końca instalacji, tj. przez kominki odpowietrzające. Po aplikacji należy odczekać ok. 10-20 godzin. W przypadku całkowitej blokady operację należy powtórzyć.